Sababaha Xanuunka caadaada badanaa
waa wax-yeelaynta xun ee hab- socodka
dabiiciga ah caadada dhiigga jirkaaga.
Waxuu xanuunka caadada dhacaa markii
derbiga muruqeed ee ilmo-galeenka is-
qabsado (adkaado). Inta ay jirto caadadaada, derbiga ilmo galenkaaga
wuxuu isku qabanaaya si culus, si uu u je-
jebiyo dhiigga saaran derbiga kana dhigo
caadadaada bil walba kugu dhacda.
Waxuu hab- socodkaan keeni karaa inuu
jirkaaga sii daayo kiimikada keenayso xanuunka. Inta aad ku jirtid caadada
dhiigga, waxuu kale uu jirkaaga soo
saarayaa koox kale oo kiimiko ah, ee loo
yaqaano prostaglandins. Waxuu
kiimikadaan ku dhiiri- gelinaayaa
murqaha ilmo galeenka inay si ka badan isku qabsadaan, iyaga oo kordhinaayo
heerka xanuunka. Waxaa jiraan labo nooc
oo waa-wayn ee xanuunka caadaada.
Dysmenorrhoea’da koowaad waa wax-
yeelayn xun ee caadi ah ee ka timaaddo
caadada wax yeeleynta waxaan uga jeednaa xanuunka aad dareemayso
xilliga caadada waana xaalad caadi ah
nooca koowaad hadii xanuunku jiraayo
muddo gaaban ama inta caadada
waqtigeeda lagu jiro isla markaana uu
san jirin xanuun ama dhibaato sii jireysa caadada kadib. Waxaa dysmenorrhoea’da
labaad sababo xaalado gaar ah. Qaar ka
mid ah xaaladaha keeni karaan
dysmenorrhoea-da labaad waxaa ka mid
ah endometriosis (waa markii unugyada
ilmo galeenka ay bilaabayaan inay ku koraan ilmo galeenka dibeddiisa),
fibroids (kansarka aan xumayn ee ku
dhaco ilmo galeenka) iyo cudurka
bararka maskaha (waa bukasho ku dhaco
xubnaha dhalidda ee gudaha). Qalabka
intrauterine (oo ah qalabka looga hortago uurka ee lagu xiro ilmo galeenka
gudihiisa) wuxuu xittaa mar- mar keeni
karaa xanuunka caadada. Waxaa jirta
xaalado badan oo keena kara xanuunka
caadada waxaana ka mida.
1: infection: infekshanada la isugu gudbiyo galmada sida jabtada gonorrhea
ama chlymedia iyo xanuunka loo
yaqaano pelvic inflammatory disease
soomaalida na u taqaano galaha.
2:cudurka baabasiirka: oo ah cudurka ugu
badan uguna xooga iyo saameynta badan xanuunka joojinta waayidda badinta
muddada caadada iyo waxyeeleynta
habka shaqo ee makaanka dumarka
cudurkaan baabasiirka dumarka qaba
waxaa ku imaan karta xanuun caado
waayida caadada caadada oo yaraata ama badata xanuun makaanka ah aaryo
ku xiranta makaanka dhalmo la aan ku
timaada dumarka iyo dhicis mararka
qaarkood ah iyo dumarka qaarkood.
3: gooryaan: noocyo kamida
gooryaanada oo iyagu sababa infection no aad u xoogan sida nooca loo yaqaano
ambeebaha oo saameyn ku yeelan kara
habka caadada u timaado iyo xanuunka
caadada waana waxa soomaalida u
taqaano umul sabiyaanta sidoo kale
waxaa sababi kara dhibaatooyinka la xiriira caadada gooryaano kale oo
ambeebaha kaliya ma ahee kuwa kalena
waa sababi karaan.
4: jamicsiga xad dhaafka ah isaguna
wuxuu sababi karaa dhibaato ka timaada
dhanka caadada sida in gabadhu caadaba helin ama caadada kal kulanto xannuun
badan ama waqtigeeda qaldamo.
5: inta badan caadada waxaa ku shaqo
leh kiimikooyinka kala ah estrogen iyo
progesterone khal khal ku yimaada
habka shaqada jirka ee endocrine system ka loo yaqaano isaguna wuxuu sababi
karaa dhibaatooyin caado sida xanuunka
caadada waayida caadada caadada oo
badata ama yaraata caada oo soo noq
noqota dhowr mar 28 maalmood
gudahooda waayo wareega caadada saxda ah u dhaxeeya 21 beri ugu yaraan
35 berina ugu badnaan. Socodka caadada
haweenku waa ku kala duwan yihiin
qaar caadadada waxey ka socotaa 4 beri
qaarna 7 beri qaarna 10 beri ugu
badnaana waa 10 kaa beri. Khal khal ka nidaamka kiimikaad ee jirku kaliya ma
sababo dhibaatooyinka caadada balse
waxuu sababi karaa dhibaatooyin badan
oo ay ka mid tahay dhalmo la aanta.
6:cabidda aalkolada sigaarka cunidda
qaadka iyo qaar kamida daawooyinka iyo guud ahaan isticmaalka maandoori
yayaasha waxey sababi karaan
dhibaatooyin caado iyo dhalmo la aan ba
rag iyo dumarba.
7: nafaqo la aanta: waxey sababi kartaa
dhibaatooyinka caadada dumarka iyo xanuuno kaleba cun cunto nafaqo leh oo
isku dheeli tiran.
8:burooyinka iyo dhaawac gaara
makaanka iyaguna waxey sababi karaan
dhibaatooyin caado iyo dhalmo
laaanba.Inshaa allaah hadii aad isku aragto dhibaato xaga caadada ah ama
dhalmo la aan ah allaah weyne ayaa wax
caafiya isaga ayaana kaashaneynaa la
soo xiriir dhaqaatiirta website kan ka
howl gasha inshaa allaah daawo la hubo
wax tarkeeda talo iyo tusaaleyn iyo caawimaad intii karaan keena ah ayaan
u diyaariney dadkeena soomaaliyeed ee
iyagu cudurada iyo dagaalada
dhibaateeyeen. Inshaa allaah daawada
waxaa la qaataa muddo 2 bilood ah wax
dhibaatana ma keeneyso adigoo howlahaaga shaqo ku jira ayaad na
isticmaali kartaa inshaa allaah mahad
sanidiin