WAA MAXAY CAABUQ AMA INFECTION SIIBA CAABUQYADA AMA INFECTION NADA KU DHACA XUBNAHA TARANKA DUMARKA RAGGA mid kamida cudurada ku dhaca xubinka taranka haweenka isla markaana ah kan ugu weyn ee dumarka dunida gaar ahaan dumarka soomaalida ku keena dhibaatooyin dhinaca caafimaadka oo aad u badan siiba dhibaatooyin ka la xiriira dhinac yada taranka waa dhalmada iyo xagga qashin saarka jirka sida kaadida saxarada iyo caadada sidoo kale isla qodob kaan waxaa soo galaya dhididka oo isaguna kamid ah mid kamida qashin saarada jirka uu leeyahay oo aad u muhiim ah cudurkaan oo isagu ah mid saameynaya dhamaan 3 daas qeybood ee qashin saarada jirka leeyahay ayaa haddana dhibaatadiisa intaa oo kaliya aysan ku koobneyn waayo cudurkaan waa mid saameyn weyn ku yeesha habka taranka guud ahaan banii aadamka rag iyo dumarba gaar ahaan dumarka waxa uu ku leeyahay saameyn aad u badan sidoo kale cudurkaan waxa uu saameeyaa oo uu xumeeyaa macaamilka ka dhaxeeya ninka iyo xaaskiisa isagoo qoyska ka dhex abuura mashaakil hoosaad xagga nolosha iyo gogosha intaba waana cudur qofka marka uu ku dhaco ku keena mashquul dhinaca nafsada ah waana cudur faafa isla markaana aan ku koobnaaneyn qofka uu haleelo oo kaliya waxa uu saameyn karaa labada qof ee isqaba iyo ubadkooda intaba waa cudur qoysaska ku bixiyaan qarashaad fara badan bil kasta sanad kasta. Su'aasha ayaa waxa ay tahay Waa maxay cudurkani?. Cudurkani waxaa lagu magacaabaa caabuq ama (infection) waa maxay caabuq ama (infection) caabuq ama infection waa waxyeeleynta ama ficil waxyeelo loo geysanayo mid ama ka badan unugyada jirka waa hab cudur loogu beerayo unugyada jirka ee caafimaad qaba, caabuq ama infection waa cudureynta xubin ama xubno caafimaad qaba oo jirka kamida oo la waxyeeleynayo cudur iyo bushi lagu beerayo taasi waa taas waxaa iyadana xusid mudan in cudur sababe kasta sida bacteria, da virus, ka parasite, ka iyo fungi, ga ba kuwaas oo iyagu ah kuwa mas'uul ka ah inta badan in cudur imaado dhamaantood ba waxa ay wax ku waxyeeleyaan oo ay cudur ku keenaan waa caabuq ama infection ay ku beeraan xubnaha caafimaad ka qaba ee ay asiibaan isla markaana ay ku tarmaan iyagoo ka nuugaya qofka wixii nafaqooyin ah ee ay u baahan yihiin si ay u tarmaan si kooban cudur kasta waxa uu ku dagaalamo ee uu wax ku waxyeeleeyo waa caabuq ama infection hadba sidii aad u taqaano cudur dhaliye kasta waxa uu geystaa waxyeelo isagoo adeegsanaya wax yeelana ku geysanaya rasaasta lagu maga caabo caabuq ama infection. Sababta fasiraada dheer aan uga bixinay ereyga caabuq ama infection ayaa waxa ay tahay in dadkeena soomaalida si dhab ah u fahmaan macnaha caafimaad ee ereygaan waayo waxaan in badan aragnay dad badan oo soomaali ah oo leh dhaqtar kasta oo aad u tagto waxa uu ku leeyahay waxaa ku haya infection ama waxaad arkeysaa dadkeena qaar kamida oo u yaqaana infection ka ama caabuqa infection ka ku dhaca kilyaha iyo kaadi mareenka ee loo yaqaano (urinary tract infection) kaliya.waxaa iyadana xusid mudan in ay jiraan xaalado iyo cuduro kale oo kooban kuwaas oo caabuq ama infection la'aan waxyeelo geysan kara isla markaana khatar weyn gelin kara nolosha banii aadamka balse ma aha xaalado iyo cuduro aad u badan iyadoo ay sidaa tahay ayaa haddana xitaa kuwaa iyaga ah marwalbo kama marnaanayo caabuqa oo ugu dambeynta waa mid imaanaya sidoo kale waxaa xusid mudan in dhamaan noola yaasha banii aadam ka uu marti geliyo sida qaar kamida bacteria da iyo fungi ga parasite ka dhamaantood isku mid ma aha oo dhamaantood dadka ma waxyeeleeyaan qaar badan ayaa banii aadamka manaafacaad u leh in ay la noolaadaan balse kuwa waxyeelada iyo caabuqa sababa ayaa waxaa lagu magacaabaa pathogen ama (infectious agent). Qodobka aan dooneyno in aan bulshada soomaaliyeed u iftiimino ayaa waxa uu yahay. Caabuqa ama infection ka ku dhaca xubinka taranka haweenka ee loo yaqaano (vaginal infection) . vaginal infection ama caabuqa ku dhaca xubinka taranka haweenka waa caabuqa ugu badan ee dumarka asiiba waqti kamida noloshooda waana cudur caan ku ah in uu soo noq noqdo waxaana sabab u ah in dumarka cudurkaan saaxiib la noqdo asbaabo badan waxaana kamida. 1: isu gudbin in dumarka marka la guursado cudurkani uga soo gudbo seygeeda sidoo kale gabadha waxa ay u gudbin kartaa seygeeda sidoo kale waxaa xusid mudan in ninkana u sii gudbin karo haddii uu leeyahay xaasas kale. 2: isku dhalid haddii cudurkani ay qabaan labada waalid ilmaha ay dhalayaan waa uu u gudbi karaa haddii aan laga hortagin. 3: aqoon dari la xiriirta xagga macaamilka gogosha ama galmada arrintan oo ah iyadana mid labada is qaba u horseedi karto in uu haleelo noocyo kamida caabuqyada xubnaha taranka. 4: qofka oo qaba xanuuno ama cuduro kale oo sababa in jirka caabuq ku dhasho isla markaana ku fido xubno badan oo jirka kamida xubnaha taranka iyo kilyaha iyo kaadi mareenka ayaa iyagu ah kuwa ugu horeeya ee caabuqyada ku fidaan cuduradaasi waxaa kamida cudurka gaaska iyo bacteria da sababta boogaha gaaska caloosha ee loo yaqaano H.pylori qaar kamida gooryaanada waxyeelada geysta caabuqyada ku dhaca quumanka ee tonsilitis ka loo yaqaano cudurada ku dhaca kilyaha cudurka qaaxada iyo dhamaan ba cudurada sababa hoos u dhaca difaaca jirka banii aadamka. 5: nadaafad xumo guud oo la xiriirta nadaafada xubnaha taranka siiba dumarka sida in dumarka xirtaan nigisyo hoos gashiyo aan nadiif aheyn ama muddo dheer la sito hal hoos gashi ama hoos gashiyada naylon ka ka sameysan oo xirashadooda caado laga dhigto waayo hoos gashiyada ka sameysan naylon ka waxa ay sababaan noocyo kamida caabuqyada ku dhaca xubnaha taranka dumarka. 6: qodobka aadka isagana muhiim ka u ah waa dumarka qaarkood ayaa isticmaala sameeya in dhowr kii beriba ay dhaqaan xubinka taranka iyagoo isticmaalaya saabuuno iyo shaambooyin iyo wax yaabo udug leh oo markaa loogu talagalay iyagoona dumarka u maleynaya in ay faaiido weyn leedahay qaab nadaafadeed kaas balse waa musiibada ugu weyn ee heysata dumar fara badan (vaginal douching) oo ah dhaqista xubinka taranka haweenka (farjiga) ayaa waxa uu sababaa caabuqyada kala ah (yeast infection) iyo bacterial vaginosis) kuwaas oo dumarka ku keena caqabado iyo xanuuno la xiriira xagga taranka iyo kaadi mareenka sidoo kale waxa uu sababaa in dumarka ay ilmaha uga beermaan meelo ka baxsan gudaha ilmo galeenka ama riximka (ectopic pregnancy) dhaqista xubinka taranka waxa ay sababtaa in labada nooc ee bacteria da ah ee ku nool gudaha farjiga dumarka kuwaas oo kala ah bacteria da fiican ee cudurada ka celisa dadka iyo bacteria da xun ee dadka cudurada ku keenta oo iyagu si siman ugu wada nool gudaha farjiga in qiyaasta ka lunto oo bacteria da fiican dhimato ileyn saabuun biyo shaambo ayaa lagu dhaqayaaye bacteria da xumina kororto ziyaado sidaana ku keento cudurada caabuqa leh ee aan kor ku soo sheegnay sidoo kale waxaa uu sababi karaa falkaan cuduro badan oo dumarka kaga dhaca xubnaha taranka kilyaha iyo kaadi mareenka. Calaamadaha la arko marka xubinka
taranka haweenka cudur hayo waxaa ka mid ah: 1: Xubinka taranka haweenka oo
cuncunta, 2: gubasho xubinka dhexdeeda ah,
3: xanuun iyo dhacaan ka yimaado xubinka taranka haweenka, waana sababaha ugu badan ee haweenka u raadiyaan in ay la tacaalaan xubinka taranka, waana arrinta inta badan keenta cuduro ku dhaca xubinka taranka haweenka iyo caabuqyada keena xanuunadaas. Haweenka jooga da’da uurka lagu qaado ama xiliga ugu horeyso ee uu ku dhaco dhiiga caadada, waxaa inta badan u keenaa dhibatadan nooca caabuq dhaliye ee loo yaqaano (bacterial infection) calaamada ugu caansan waxaa kamida . 1: dhacaan urta kalluunka oo kale leh oo ka yimaada farjiga laakin haweenka qaarkood ayaan laheyn. 2: dhabar xanuun 3: xanuun xiliga galmada iyo kadib. 4: cun cun iyo gubasho xubinka taranka gudihiisa 5: dhacaan mar mar uu qasan dhiig ka hor iyo kadib xiliga caadada. Hadaba waxaa looga baahan yahay
dumarka in ay ku dadaalaan nadafaada xubinka taranka si ay uga badbaadaan cudura daas
kuwaas oo u keeni kara dumarka in ay xitaa dhib kala kulmaan in ay uur yeeshaan ama dhicis ku yimaado.
Sidoo kale dumarka waxaa looga baahan yahay in ay isticmaalaan hoos gashi ama kastuumooyin kasmeysan dun oo aysan isticmaalin kastuumoyinka ka sameysan Nylon-ka ama polyester-ka kuwaasi waxay xadidaan hawadii fareeshka aheyd ee gali laheed meeshaas iyo tii ka soo
bixi laheed waxayna inta badan keenaan huur iyo cun cun badan taas oo sahasho inuu meeshaas ka dhasho fungus oo horseed u noqdo inuu dumarka ku dhaco caabuq ama infection. Hadaba waa maxay calaamadaha ay dumarka isku arkaan markuu jiro caabuq ama infection. 1: Cun cun xubinka taranka ah 2: Kaadida oo gubta dumarka marka ay kaadi nayaan.
3: Galmada oo dhib iyo xanuun lagala kulmo. 4: ur Xubinka taranka ah 
5: Xanuun dhinaca gumaarka ah ilaa qaarka hoose ee dhabarka 6: Caajis badan. xarumaha caafimaadka iyo dhaqaatiir tooda ayaa markasta u taagan daaweynta cudurada guud iyo kuwa gaarka ah ba daawooyin rasmi ah tayadoodana sareyso: Haddaba haddii aad tahay qof xanuun sanaya xanuun kaaga uu yahay mid in badan soo jiitamay isla markaana wali aadan u helin xal daaweyn oo rasmi ah ama ay jirto cillado xagga caafimaad ka oo kula darsay sida cilladaha xagga taranka guud ahaan ama ay jirto dhibaato kasta oo xagga caafimaad ka kaa soo food saartay ama qofka xanuun sanaya uu yahay qof ka mida ehel kaaga asxaab taada la soo xiriir dhaqaatiirta ka howl gasha website kan dhaqaatiirta ayaa kuu diyaarisay daaweyn rasmi ah inshaa allaah la soo xiriir dhaqaatiirta iyo xarumaha caafimaadka si aad u hesho daawo rasmi ah talo iyo tusaaleyn caawi maad inshaa allaah mahad sanidiin.

MA OGTAHAY WAX TARKA VITAMINS YADA U LEEYIHIIN JIRKA? Inshaa allaah walaalayaal waxaan mar kale sii wadeynaa hanaanka iyo doorka ay vitamins yadu ku leeyihiin jirka banii aadamka iyo jiritaan kiisa intaba waxaana inshaa allaah ku bileynaa qaar kamida vitamins yada aasaasiga u ah nolosha banii aadamka annagoo ku dadaali doona inshaa allaah in dadkeena soomaaliyeed si qoto dheer u fahmaan. Vitamiin A. Waxa uu u fiican yahay ama uu ziyaadiyaa Aragga, ama aragtida korriimada caruurta , dhadhanka in qofka si rasmi ah wax u dhadhamiyo dareenka dhadhanka ayuu kor u qaadaa waxa uu qofka u furaa cuntada (appetite ka) Calaamadaha lagu garto qof ka uu jirkiisa ku yaryahay vitamin A Waxaa kamida. 1: Aragtida habeenka oo xumaata qofka oo aan habeenkii si fiican aan wax u arki karin. 2: caabuqyo ama infections joogta ah oo qofka ka asiiba neef mareen ka siiba caruurta (respiratory infections) 3: gaas ama boog calooleed oo qofka kaga sameysanto caloosha (gastroentiritis) 4: daahitaan ama dib u dhac ku yimaado koriimada cauurta iyo koriimada lafaha. 5: khal khal ku yimaado hanaanka taranka qofka rag iyo dumar ba. 6: dumarka waxa uu ku keeni karaa haddii jirkooda uu ku yar yahay vitamin A dhicis joogta ah. Inta qofku maalintii u baahan yahay waa 800 micrograms (mcg) Cuntooyin ka laga helo vitamin A waxaa kamid ah. 1: Beerka, 2: karootada, 3: khudaarta caleenta cagaaran, 4: ukunta qeybta huruuda ama jaalaha ah, 5: caanaha iyo wixii laga sameeyo, 6: khudaarta huruuda ama jaalaha ah. Haweenka uurka leh ama qorsheynaya in ay uur yeeshaan waa in aysan isticmaalin vitamin A wuxuu dhib gaarsiin karaa ilmaha uurka ku jira. vitamiin B6 (pyridoxine) waxa uu u fiican yahay Maqaarka, neerfayaasha, dheefshiidka. Calaamadaha lagu garto qofka uu ku yar yahay jirkiisa waxaa kamida. 1: Cudurada maqaarka. 2: cudurada dhiiga ku dhaca qaarkood waxaa kamida anemia da loo yaqaano (megaloblastic anemia) 3: wuxuu sababi karaa noocyo kamida waalida. 4: gaas ama bog calooleed. Inta qofku maalintii u baahan yahay waa 2 (mg ) dumarka qaata daawooyin ka xakameynta uurka waxa ay u baahan yihiin ka badan 2 mg. Cutnooyinka laga helo vitamin b6 waxaa kamida. 1: Kaluunka, 2: mooska, 3: digaaga vitamiin B12 (cobalamin) waxa uu u fiican yahay Samaysanka dhiiga iyo neerfa yaasha. Calaamadaha lagu garto qofka uu jirkiisa ku yar yahay 1: Daal 2: caajis, 3: xato-xato 4: kabuubyo gacanta ama cagaha ah, 5: xasuusta oo lunta hilmaan badan 6: dhiig la’aan. Inta qofku maalintii u baahan yahay waa 1 (mcg ) Cuntooyinka laga helo waxaa kamida 1: hilibka, 2: ukunta, 3:digaaga, 4: beerka, 5: kaluunka shellfish, 6: caanaha. Fitamiin C (ascorbic acid) waxa uu u fiican yahay Difaaca jirka, la dagaalan ka cudur sababa yaasha bacteria da virus ka, bogsiinta boogaha nabaraha iyo dhaawac yada , la dagaalanka dufanka dhiiga (cholesterol ka) oo hoos u dhacda wuxuuna aad u xoojiyaa hanaanka difaaca jirka iyo shaqooyin kiisa waxa uu na ka qeyb qaataa bogsiinta cuduro fara badan. Calaamadaha lagu garto qofka uu jirkiisa ku yar yahay vitamin c waxaa kamida. 1: Daal, 2: dhiig ka yimaada ciridka 3:bogsashada nabaraha & dhaawac yada oo daaha. Inta qofku maalintii u baahan yahay 60 mg. Cuntooyinka laga helo Liinta, yaanyada, bataatiga, khudaarta caleenta cagaaran. vitamiin D waxa uu u fiican yahay Lafaha iyo ilkaha koriimada lafaha iyo dhismahooda. Calaamadaha lagu garto qofka uu ku yar yahay 1: Lafaha oo daciif noqda 2: ilko aan caafimaad qabin. Inta qofku maalintii u baahan yahay 5 mcg. Cuntooyinka laga helo 1: Qoraxda, 2: kaluunka sardiin ka loo yaqaano, Iyo kan kale ee salmoonka, nooca kale ee tuunada, 3: caanaha iyo wax yaabaha caanaha laga sameeyo. vitamiin E (tocopherol) waxa uu u fiican yahay La dagaalanka sumaha ama sun yaasha iyo qashinka jirku soo daayo. Calaamadaha lagu garto qofka uu jirkiisa ku yar yahay 1: Murqo daciif murqaha oo daciif noqda. 2: dhibaatooyin badan oo la xiriira xagga dhalmada weynta vitamin kaan waxa ay sababi karyaa Ma dhalaysnimo. Inta qofku maalintii u baahan yahay 10mg. Cutnooyinka laga helo 1: Saliida dhirta laga sameeyo, 2:ukunta, 3: khudaarta ay ka mid ka yihiin broccoli, 4: spinach cuntooyinka laga sameeyay badarka buunshadooda wata. Folic Acid (Folic acid) waxa uu u fiican yahay Samaysanka dhiiga cas. Waa lama huraan in ay dumarka qaataan sadexda bilood ee ugu horaysa uurka si looga hortago in jirka cunugu si qaldan u koro isla markaana ku dhasho cuduro. Calaamadaha lagu garto qofka jirkiisa uu ku yar yahay (folic acid) 1:anemia dhiig la'aan. 2: daal fara badan. Inta qofku maalintii u baahan yahay 200 mcg. Haweenka uurka leh waa in ay qaataan 400mcg maalintii ba, ilaa 12 isbuuc. Cuntooyinka laga helo folic acid waxaa ka mida 1:Karootada, 2: beerka, 3: ukunta qeybta huruuda ama jaalaha ah, 4: melon ka, 5: digirta 6: khudaarta caleenta cagaaran. Kaalsiyam (Calcium) waxa ay u fiican tahay Lafaha iyo ilkaha neerfa yaasha, murqaha iyo xinjiraha joojiya dhiig baxa Calaamadaha lagu garto qofka ay jirkiisa ku yartahay, 1: Ilko xanuun iyo bur bur ilkaha ku dhaca lafaha oo daciif noqda. Inta qofku maalintii u baahan yahay 800 (mg) Cuntooyinka laga helo calcium waxaa ka mida. 1: Caanaha iyo wixii laga sameeyo, 2: khudaarta caleenta cagaaran Feerada ama (Iron) ta waxa ay u fiican tahay Dhiiga cas iyo kan cad intaba, shaqada murqaha iyo difaaca jirka guud ahaan Calaamadaha lagu garto qofka jirkiisa ay ku yartahay (iron) ta waxaa kamida. 1: Daal iyo si fudud u xanaaqid 2: feejignaan la’aan dareenka feejig naanta oo hoos u dhac ku yimaado. Inta qofku maalintii u baahan yahay 14 (mg). Cuntooyinka laga helo 1: Hilibka cas ama kuduudan, 2: kaluunka saliida leh, 3: ukunta qeybta huruuda ama jaalaha ah, 4: khudaarta caleemaha cagaaran Magnesium Waxa uu u fiican yahay ka qayb-qaadashada samaysanka energy ga ama tamarta jirku u baahan yahay iyo dayac tirka unugyada jirka, dhisida lafaha, ilkaha iyo murqo awood leh iyo wiliba nidaaminta heer kulka jirka. Calaamadaha lagu garto qofka uu jirkiisa ku yar yahay 1: murqaha oo kuduuta, 2: wadno xanuun, 3: cudurka sonkorowga , 4: cudurka dhiig karka 5: lafaha oo daciif noqda. Inta qofku maalintii u baahan yahay 300 (mg ) Cuntooyinka laga helo 1: Khudaarta caleemaha cagaaran. Zinc Waxa uu u fiican yahay Difaaca jirka iyo dheef shiidka nafaqada jirku u baahan yahay. Calaamadaha lagu garto qofka uu ku yar yahay jirkiisa. 1: Nabaro saameeya maqaarka, indhaha iyo dhuunta, 2: lumida dareenka dhadhanka iyo urka, 3: timaha oo goo go’ sameeya, 4:shuban, 5: dhaawaca oo daaha inuu biskoodo 6: iyo dhibaatooyin koriinka caruurta la xiriira. Inta qofku maalintii u baahan yahay 15mg. Cuntooyinka laga helo 1: Hilibka, 2: kaluunka shellfish, 3: caanaha. Isticmaalka vitamins yada ayaa marka loo eego caafimaad ahaan waxa ay nolosha banii aadamka kaga jiraan kaalin weyn oo aad u muhiim waxaad na arkeysaa in ay saameyn badan ku leeyihiin hanaanka shaqo ee jirka banii aadamka sida koriimada jirka difaaca jirka bogsiinta dhaawacyada iyo taranka iyo dhalmada inta ba balse su'aasha ayaa ah walaala yaal qaabka ugu haboon ee dadkeena soomaaliyeed uga faaideysan karaan wax tarka weyn ee vitamins yadu u leeyihiin nolosha banii aadamka iyo halista weyn ee dhinac taala oo ah haddii vitamins yada iyo macaadinta aan kor kaga soo hadalnay iyo guud ahaan ba vitamins yada iyo macaadinta jirka qofka ku bataan oo uu isticmaalo xadi aad u badan waxaa imaaneysa halis ka badan tii markii hore jirtay taas oo ilaa xad gaarsiin karta qofka banii aadamka geeri waxaa haboon mar kasta in dadkeena ay ku dadaalaan sidii ay caafimaad kooda u xaqiijin lahaayeen inta aysan imaanin xiliyada aan banii aadamka waxba loo qaban karin. xarumaha caafimaadka iyo
 dhaqaatiirtooda ayaa markasta u taagan
 daaweynta cudurada guud iyo kuwa 
gaarka ah ba daawooyin rasmi ah tayadoodana sareyso: Haddaba haddii
 aad tahay qof xanuun sanaya xanuun
kaaga uu yahay mid in badan soo
jiitamay isla markaana wali aadan u 
helin xal daaweyn oo rasmi ah ama ay 
jirto cillado xagga caafimaad ka oo kula darsay sida cilladaha xagga taranka guud 
ahaan ama ay jirto dhibaato kasta oo 
xagga caafimaad ka kaa soo food saartay
 ama qofka xanuun sanaya uu yahay qof
ka mida ehel kaaga asxaab taada la soo
xiriir dhaqaatiirta ka howl gasha website kan dhaqaatiirta ayaa kuu diyaarisay
 daaweyn rasmi ah inshaa allaah la soo xiriir dhaqaatiirta iyo xarumaha
 caafimaadka si aad u hesho daawo rasmi ah talo iyo tusaaleyn caawimaad inshaa allaah mahad
sanidiin.

Waa maxay xaalada lagu magacaabo (Semen Leakage) Semen leakage waa xaalad keenta in qofka shahwadiisa dareerto iska imaato iyadoo aysan jirin dareen ama kacsi jinsi oo buuxa macnaha qofka oo aan jirkiisa wax dareen galmo ah dareemeynin haddana shahwadiisii iska soo baxdo daadato. Sababta arrintaan keenta ayaa waxa ay ka dhalataa in dabac sanaan ama shaqo yari ku timaado neerfaha lagu magacaabo (Parasympathetic). Neerfahaan ayaa u xilsaaran in haniyaha biyo baxa uu xiro inta dareen ka kacsiga uu jiro si aysan shahwadu u soo dareerin ama dhaqsaba u imaanin laakin haddii neerfaha uu sidii laga rabay u shaqeyn waayo waxaa dabcayya haniyahii taa soo keeneysa in biyuhu soo baxaan isagoo qofka jirkiisa uusan laheyn wax dareen galmo ah. Wax yaabaha sababa cilladaani in ay ku dhacdo qofka waxaa kamida. 1: siigeysiga ama (siigada) 2: dhawac gaara neerfaha (Parasympathetic). 3: asbaabo cudur gaar ahaan cudurada wax yeeleeya neerfaha. 4:hoos u dhaca qaar kaimda vitamins yada jirka iyo macdanta jirka. 5: galmada faraha badan isla markaana joogtada ah. calaamadaha la isku arko ee cilladaan waxaa kamida. 1: kacsi la'aan 2:biyo baxa deg dega 3: dhabar xanuun 4: qooro xanuun Daaweyn ma leeyahay cudurkaan? Haa inshaa allaah daaweyn rasmi ayuu leeyahay cudurkaan bi idni llaah waxa uu kamid yahay cudurada xarumaha caafimaadka si buuxda loogu daaweeyo Si kastaba ha ahaatee xarumaha caafimaadka iyo dhaqaatiirtooda ayaa markasta u taagan daaweynta cudurada guud iyo kuwa gaarka ah ahba daawooyin rasmi ah tayadoodana sareyso: Haddaba haddii aad tahay qof xanuun sanaya xanuun kaaga uu yahay mid in badan soo jiitamay isla markaana wali aadan u helin xal daaweyn oo rasmi ah ama ay jirto cillado xagga caafimaad ka oo kula darsay sida cilladaha xagga taranka guud ahaan ama ay jirto dhibaato kasta oo xagga caafimaadka kaa soo food saartay ama qofka xanuun sanaya uu yahay qof kamida ehel kaaga asxaab taada la soo xiriir dhaqaatiirta ka howl gasha website kan dhaqaatiirta ayaa kuu diyaarisay daaweyn rasmi ah inshaa allaah la soo xiriir dhaqaatiirta iyo xarumaha caafimaadka si aad u hesho daawo rasmi ah talo iyo tusaaleyn caawimaad mahad sanidiin.

Asc wr wb ciid wanaagsan dhamaan maamulka dhaqaatiirta iyo howl wadeenada xarumaha caafimaadka iyo website yadooda waxaan salaan iyo hambalyo ku aadan munaasabada ciidu al adxaa u direynaa dhamaan ummadaha muslimiinta gaar ahaan ummada soomaaliyeed ee muslimiinta ah waxaana leenahay ciidan ciideeda allaha nagu gaarsiiyo caafimaad barwaaqo nabad gelyo iyo amni buuxa meel walbo oo dadka soomaaliyeed ku noolyihiin waxaan alle ka baryeynaa in uu noo islaaxiyo wadan keenii soomaaliya nabad iyo barwaaqana allaha nooga dhigo waxaan alle ka baryeynaa in uu siiyo caafimaad taam ah dhamaan muslimiinta gaar ahaan waxaan allaah ka baryeynaa in uu caafiyo dadkeena xanuun sanaya ee la il daran xanuunada iyo cudurada waxaan allaah uga baryeynaa dadka soomaalida ah ee xanuun sanaya in allaah cudurada ka dulqaado ugu bedelana caafimaad saxiix oo deg deg ah inshaa allaah waxaan alle ka baryeynaa in dadka muslimiinta ee xajiyay xajkoodii u aqbalo kuwa aan nasiibka u yeelana in allaah sanadka soo socda uu nasiib noogu daro waxaan allaah ka baryeynaa in uu dambigeena iyo kuwii waalidkeena ba dhaafo waxaan allaah ka baryeynaa in uu na siiyo cafi iyo caafimaad waxaan allaah ka baryeynaa in uu na siiyo naxariis tiisa dadka muslimiinta ee dhintay waxaan allaah uga baryeynaa in uu dambigooda dhaafo jannadiisa na uu na siiyo dhamaanteen waxaan allaah ka baryeynaa in daawooyinka iyo qalabka caafimaadka ee ay xarumahan caafimaadka dadkooda ku dabiibaan uu ka siiyo bukaanada xanuun sanaya caafimaad saliim ah oo waara waxaan allaah ka baryeynaa dadka guursaday muddo badana wada noolaa ee aan ubad kala helin in allaah ubad kheir qaba kala siiyo kuwa allaah uu ku irsaaqay ubadna uu kaga dhigo kuwo aduun iyo aakhiraba ay ku intifaacaan aamiin aamiin aamiin. naxariis iyo nabad gelyo korkiisa ha ahaato nabigeena muxammad (S.C.W) Allaha ka raali noqdo dhamaan asxaabtii rasuulka (SCW) taabiciintii iyo intii wanaaga ku raacday ilaa qiyaamaha aamiin. Walaala yaal waan idiin salaameynaa dadkeena soomaaliyeed dhamaantiin maamulka iyo dhaqaatiirta xarumaha caafimaadka mar walbo inshaa allaah waa kuwo u taagan wax u qabadka dadkooda haddii ay ahaan laheyd xagga aqoonta iyo wacyi gelinta bulshada iyo xaggii daaweynta iyo dabiibka cudurada loo maaro waayay daaweyntooda iyo kala saaristooda intaba dadaalka xarumaha caafimaadka ee daaweynta rasmiga ee dhamaan cudurada guud iyo kuwa gaarka ahba isla markaana qof kasta oo soomaali ah lagu gaarsiinayo daawooyinka iyo qalabka caafimaadka ba halka uu kaga noolyahay dunida ayaa ah kuwo sii socon doona inshaa allaah. Walaala yaal xarumaha caafimaadka waxaa idiin kugu diyaarsan dhaqaatiir nooc kasta qalab casri ah iyo daaweyn rasmi ah sida aad hore uga barateeen walaalayaal xarumaha caafimaadka iyo website yadooda ayaa waxa ay yihiin kuwo u taagan in ay bulshada soomaaliyeed noqdaan kuwo ka bad qaba cudurada u jeedada loo aasaasay na 13 sano ka hor xarumahan caafimaadka ayaa waxa ay tahay ka badbaadi dadkaada cudur kana dhig bulsha daada bulsho qiimo leh in kastoo labadan qodob ee halku dhigga xarumaha caafimaadka ay yihiin kuwo allaah subxaanahu watacaalaa uu xaqiijin karo haddana walaaala yaal dadaalka ah in bulshadeena aan wax u qabanno ayaa ah mid laga gaarayo faaiido weyn oo miro dhal ah haddii aan tusaale u soo qaadano walaala yaal maqaalka ah biya baxa deg dega asbaabta ugu weyn ee sababta 80% ayaa waxa ay tahay waxa loo yaqaano (siigeysiga) oo ah biyaha shahwada ragga oo gacanta la isaga keeno markii maqaal kaas iyo asbaabta keeneysa iyo dhibaatooyinka ka dhashaan lagu daabacay website yada xarumaha caafimaadka waxaa falkaas foosha xun ee aan diin ahaan iyo caafimaad ahaan iyo waliba dhaqan ahaan ba aan ku wanaagsaneyn jooojiyay hakad geliyay dad soomaaliyeed oo gaaraya 380,000 oo u badan dhalin yaro markaa qaan gaar ah iyo kuwo ku jira da'da 40 kaba waxaa waxyeelada falkaas uu sababay oo ay dhibaato xagga caafimaadka jirka iyo xagga taranka ba uu ku keenay lagana daaweeyay dad soomaaliyeed oo gaaraya 530,000 oo qof oo iyaguna isugu jira dad waaweyn iyo kuwo dhalin yaro ah in kastoo tirada dambe ay jiraan asbaabo kale oo xagga taranka ah oo ziyaadiyay ayaa haddana falkaan foosha xun waxa uu ahaa mid bulshada soomaalida gaar ahaan da'yarta ku hayey dhibaatooyin xoog leh inshaa allaah haddii aad jeceshahay in aad wax badan ka sii ogaato dhibaatada falkaas laga dhaxlo guji page ka ( biya baxa deg degga). haddii aan nahay maamulka iyo dhaqaatiirta xarumaha caafimaadka iyo website yadooda waxaan idiin leenahay ciid wanaagsan nabad iyo farxad ku ciida inshaa allaah waxaana ballan qaadeynaa inshaa allaah in xarumaha caafimaadka ay sii wadayaan dadaalkii daaweynta rasmiga ah ee ay bulshada soomaalida uga barteen sidoo kale haddii aad tahay qof xanuun sanaya ama xanuun kaaga uu yahay mid la aqoon san kari waayay ama dadaal daaweyn oo rasmi ah aad weysay ama qofka xanuun sanaya uu yahay qof kamida ehelkaada asxaabta la soo xiriir dhaqaatiirta ka howl gasha website kan dhaqaatiirta ayaa kuu diyaarisay daaweyn rasmi ah inshaa allaah la soo xiriir dhaqaatiirta si aad u hesho daaweyn rasmi ah talo iyo tusaaleyn caawimaad inshaa allaah mahad sanidiin. Maamulka xarumaha caafimaadka iyo website yada caafimaadka xafiiska nairobi kenya.

vitamins yada Qeybtii 2aad Maanta waxa aan ku soo qaadan doonaa inshaa allaah labada vitamins ee kala ah B1 - Thiamine iyo B2 - Riboflavin aan ku hormarno vitamin B1 Thiamine. Vitamin B1 (Thiamine). Waxaa uu ka mid yahay vitamins ka ku milma biyaha (water soluble vitamins) vitamin kaan haduu jirka qofka ku bato wax dhibaata ah uma keenayo. Intee laga helaa Vitamin B1 (Thiamine). Waxaa laka helaa vitamin B1 (Thiamine), Digirta, caanaha, ukunta qeybta jaalaha, qudaarta cagaaran, xuubka kore ee bariiska. qiyaasta uu u baahan yahay Qofka: 1.5 mg. - ragga. 1.1 mg - haweenka. Hadii uu jirka qofka uu waayo vitamin B1 Maxaa Dhacayo: Qofka hadii u waayo ama uu ku yaryahay vitamin B1 (Thiamine) waxa uu isku arkayaa calaamadahaan, 1: Daal badan, 2: cunto xumo (Loss of appetite), 3: lalabo, 4: wareer, 5: dhiig la'aan, Iyo dhibaatoyin kaloo badan oo ku dhaca wadnaha, murqaha oo daciif noqda, neefsiga oo qofka dhib ku noqota. isticmaalka alcohol ka ama khamriga waxa uu sababaa in uu yareyo Vitamin B1 qofka jirkiisa soo gali lahaa. Vitamin B2 RIBOFLAVIN. Sidoo kale vitamin B2 RIBOFLAVIN Waxaa uu ka mid yahay vitamins-yada ku milma biyaha (water soluble vitamins) Sidoo kalena hadii uu jirka qofka ku bato wax dhibaata ah uma keenayo, badanaa waxaa loo siticmaalaa ama lagu daaweeyaa dhiig la' aanta, finanka, isha oo biya gashato (cataract). qiyaasta uu u baahan yahay Qofka : 1.7 mg. - ragga. 1.3 mg - dumarka. 1.6 mg. haweenka uurka leh. Intee laga helaa Vitamin B2 RIBOFLAVIN: Waxaa laga helaa vitamin B2 RIBOFLAVIN Rootiga, burka, caanaha, beerka, ukunta, hilibka, qudaaarta cagaaran, kilida, malaayga, Fiiro gaar ah: Hadii lagu keydiyo cuntada vitamin kaan laga helo meel mugdi ah waxaa cunta daas ka lumaya vitamin kaan. Sidoo kale isticmaalka Alcohol ka ama khamrigu waxa uu sababaa in uu yareyo Vitamin B2 ga jirka uu heli lahaa. Hadii uu jirka uu waayo vitamin B2 Maxaa Dhacaya: Qofka hadii uu waayo ama uu ku yaryahay vitamin B2 RIBOFLAVIN waxa uu isku arkayaa calaamadahaan soo socda, 1: Maqaarka oo nabra ka soo baxaan, 2: carabka oo barara oona gaduudta, 3: indhaha oo gaduudta ama gubta. sidoo kale waxaa xusid mudan in dhamaan calaamadaha aan kor ku soo xusnay oo ay sababayaan yaraan shaha jirka ay ku yaryihiin labadan vitamins in sidoo kale ay sababi karaan xaalado kale ee caafimaad taas macnaheedu ma aha in qofka leh qaar kamida calaamadaha kor ku xusan ama qaar kamida in jirkiisa ay ku yaryihiin vitamins yada B1 iyo B2. Sida aad warbixinta kore aad ku soo aragteen labadan vitamins marka laga eego bulshada dhexdeeda qiyaasta ugu badan cidda u baahan ayaa waxa ay yihiin ragga iyagoo kaga baahi badan dumarka caruuurta iyo waliba dumarka uurka leh iyadoo ragga soomaaliyeed badan kooda ha ahaadeen culimo iyo caamaba aan maanta xilliga la joogo aan warba u heyn baahida ay u qabaan in jirkooda uu helo wax yaabaha uu u baahan yahay oo ay vitamins yadan labada ahina ka midka yihiin marka ma suura gal baa marba haddii raggii soomaaliyeed aysan warba ka heyn wax yaabaha jirkooda u baahan yahay in dumarka iyo caruurta ay ogaadaan baahida caafimaad ee jirkooda u qabo wax yaabo badan oo ay vitamins yadu ka mid yihiin Jawaabta waa maya. Si kastaba ha ahaatee xarumaha caafimaadka iyo dhaqaatiirtooda ayaa markasta u taagan sidii ay bulshadooda uga haqab tiri lahaayeen guud ahaanba baahida caafimaad ee markaa heysata bulshada iyagoo markasta diyaar ula ah dadaalo isugu jira wacyi gelin cilmiyeynta bulshada xallinta iyo daaweynta cudurada guud iyo kuwa gaarka ah ahba daawooyin rasmi ah tayadoodana sareyso: Haddaba haddii aad tahay qof xanuun sanaya xanuun kaaga uu yahay mid in badan soo jiitamay isla markaana wali aadan u helin xal daaweyn oo rasmi ah ama ay jirto cillado xagga caafimaad ka oo kula darsay sida cilladaha xagga taranka guud ahaan ama ay jirto dhibaato kasta oo xagga caafimaadka kaa soo food saartay ama qofka xanuun sanaya uu yahay qof kamida ehel kaaga asxaab taada la soo xiriir dhaqaatiirta ka howl gasha website kan dhaqaatiirta ayaa kuu diyaarisay daaweyn rasmi ah inshaa allaah la soo xiriir dhaqaatiirta iyo xarumaha caafimaadka si aad u hesho daawo rasmi ah talo iyo tusaaleyn caawimaad mahad sanidiin.

Waa maxay anovulation

macnaha (anovulation) waa haweenta oo aan ukxaminin ukxan sidaha haweenta oo soo saareynin wax ukxan ah haweenta oo weysa hanaan ka ukxan sidaha u soo saaro ukxan awood u leh in ay la fal gasho noola yaasha ku jira shahwada ragga. Ukxaminta oo ah in ukxan sidaha dumarku soo saaro ukxan isla markaana soo aado gudaha ilmo galeenka waa arrin lagama maarmaan u ah in haweentu uur yeelato taasi oo macnaheedu yahay in marna uusan uur imaaneynin mar haddii haweentu ay heysato dhibaatada anovulation ku (haweenta oo aan ukxamineynin). Haddii ukxaminta haweenta ay tahay mid aan toos aheyn tusaale Haddii haweentu xilli yada qaar si caadi ah u ukxamineyso xilli yada qaarna ay san ukxamineyn taasi waxaa loo yaqaanaa (oligovulation) Balse labada xaaladood ee anovulation iyo tan kale ee ah oligovulation kaba waxey kamid yihiin caqabadaha dumarka kaga yimaada dhanka ukxaminta iyo ukxan sidaha dumarka intaba waxaana ay ka wada tirsan yihiin xaalada loo yaqaano (ovulatory dysfunction). Ovulatory dysfunction waa xaaladda inta badan dumarka ku keenta dhalmo la'aanta xaaladdan ayaa sababta 40% dhalmo la aanta dumarka ku dhacda. Waa maxay calaamadaha lagu garto anovulation ama ovulatory dysfunction? Calaamadaha ugu soo horeeya ee lagu garto xaalada haan waxaa kamida. 1: qal qal ku dhaca caadada dumarka sida caadada oo badata ama yaraato ama soo daahdo ama soo deg degto ama xitaa la waayo inta badan dhibaatadan waxa ay dumarka isku arkayaan xilli kasto ee caado ma aha hal caado ama laba toona. 2: calaamada lagu garanayo xaaladahaan ee ugu weyn waa in gabadha oo aan wali gaarin xilliga dhalmo deyska oo gebi ahaan ba weyso dhiiga caadada muddo ka badan 2 bilood. 3: haddii wareega dhiiga caada daada uu ka yar yahay 21 maalmood ama uu ka badan yahay 36 maalmood waa labada caado dhex dooda ee taasi waxa ay cadeyn u tahay in aad qabto ovulatory dysfunction. 4: sidoo kale haddii wareega dhiigaaga caadada uu yahay mid is bed bedelayo tusaale haddii bishii hore wareega dhiiga caada daada uu ahaa 22 wareega bishaana uu ahaa 36 maalmood taasi waxa ay ka mid tahay calaamadaha lagu garto ovulatory dysfunction. Sidoo kale waxaa jiraan dumar kale oo iyagu si caadi ah u hela dhiiga caadada isla markaana wareega dhiiga caada doodana uu sax yahay wax khal khal ah iyo wax khalad ah aan lagu arkeynin dhinaca kalena qaba oo ay ku dhacday dhibaatada anovulation ama ovulatory dysfunction balse arrintaan ma aha mid inta badan dhacda waana arrin aad u yar dumarka wareegooda caadada iyo caada doodaba sax yahiin isla markaana aan ukxaminin wareegaas caado waxaa waxaa loo yaqaanaa anovulatory cycle . sidee labadan xaaladood ee anovulation iyo ovulatory dysfunction u sababaan dhalmo la'aanta dumarka?. 1: Hadii haweentu aanay sameyn ukxamin ma jirto fursad haween taasi uur ku yeelan karto waayo ma ba jirto ukun la fal gasha ukxanta nin keeda. 2: hadii se haweenta ay heyso dhibaato xagga ukxaminta ah oo xillina ukxamineyso ukun soo saareyso xillina ukxamineyn ukun soo saareyn jaaniska haweentaasi uur ku yeelan karto aad buu u yar yahay sababta na waa iyada oo aanan si joogta ah u ukxamineynin. 3: ukxanta ku daahday kiishka ukxan sidaha tusaale ukxan tii ay aheyd in laga soo saaro kiishka ukxansidaha 5 bilood ka hor haddii imika la soo saaro rajada laga qabo in ay ilmo noqoto aad ayey u yartahay haddii markaa aan lagu darin dadaal dhanka daaweynta ah. 4: sidoo kale waxaa muhiim ah in aad loo xusuus naado in dumarka qaba dhibaatooyin ka xagga ukxaminta dumarka oo aanan si joogta ah u ukxaminin in sidoo kale ay qabaan dhibaatooyin xagga hormons yada la xiriira dhibaatooyin kaas xagga hormoonada oo xitaa iyaguna keeni karo dhibaatooyin hor leh sida in dumarka ay waayaan oo uu ka zuulo dheecaan ka uu soo saaro makaanka afkiisa waa dheecaan ka noola yaasha ku jira shahwada ragga u soo xambaara gudaha makaanka dumarka si ay u bacrimiyaan ukxanta dumarka si uu u yimaado uur haweentu yeelato sidoo kale waxa ay sababaan in dumarka meesha ilmuhu ku beermaan ee endometrium ka loo yaqaano in ay jileec noqoto ama aad u adkaato taasi oo caqabad weyn ku noqoneysa in ukxantii bacrimisaneyd weyso meel ay ku abuuranto sidaas na uurkii uu noqdo mid soo halaaba oo aan hergalin. Asbaabaha lala xiriirinayo in ay dumarka qaarkood ku timaado dhibaatooyin ka anovulation ka iyo guud ahaan ba ovulatory dysfunction waxaa ka mida xaaladahan soo socda. 1: buurnida xad dhaafka ah (obesity) 2: culeyska jirka oo aad u hoseeya (too low body weight) 3: jimicsi aad u badan ama aad u daran haweenta oo sameysa jimicsi xad dhaaf ah. 4: keydka ukumaha haweenta oo aad u yaraado. 5: shaqo gabid iyo shaqo siyaadin ku timaada qanjirka thyroid ka loo yaqaano. 5: qofka oo ay la soo daristo xaalad aad u daran oo stress isku buuqid walaac iyo murugo fara badan. 6: balse xaalada ugu badan uguna caamsan isla markaana ugu weyn ee keenta anovulation iyo ovulatory dysfunction ayaa ah xaaladda loo yaqaano ukxan sidaha fiixda leh polycystic ovarian syndrome (PCOS). Si kastaba ha ahaatee umuurtan ayaa maanta waxa ay dumar badan oo dunida ku nool dumarka soomaaliyeed na ay ku jiraan kala kulmeen dhibaatooyin fara badan taas oo ay ugu weyn tahay iyagoo aad ugu rajo weynaa in ay helaan ubad kheir qaba marka xigana waxa kaloo ay la kulmaan xanuuno iyo cudurro markaa ka dhalanaya habsi u shaqeyn la aanta xubna hooda taranka iyadoo dhinaca kalena dhaqaatiirta ay ku cararaan ee xanuun kooda ay la door bidaan aanay ka helin rajjo fiican iyo in ugu yaraan xitaa xanuunada ay dareemayaan aysan inta badan ka caafimaadin. Intaa waxaa sii dheer iyagoo dhaqaatiirta kala kulmo dhibaatooyin iyo wax yeelooyin dhib badan u geytsa haweenta tusaale ahaan dumarka qaarkood ayaa marka ay dhaqaatiirta dumarka u tagaan ku sameeya qalliimo qalliima daas oo qaarkooda u geysta wax yeelo fara badan kuwo ayaa isla markiiba loo sheegaa in makaan kooda uu jirrooyin xun qabo isla markaana ay tahay in laga saaro sidaas na looga saaraa iyadoo markii horena dhaqtarkaas ugu tagtay inuu ka caawiyo caafimaad ahaan in ay ubad dhasho waxa ayna dhaqtarkii kala kulmeysaa arrintii ay u socotay cagsigeeda. Dumarka qaarkood ayaa dhaqaatiirta u sheegaan in keydka ukamaha ay heystaan aad u yar yihiin sidaa aawgeed na aysan haween taas u suura galeynin in ay si caadi ah wax iyada jirkeeda ka soo go ay u dhasho ayna tahay in ay doonato ukumo qof kale leeyahay oo iyadu ku dhal dhasho waxa loo yaqaano (egg donor) ama haweenta ukumo ka soo qaadato qof kamida ehel keeda sidaana ku dhal dhasho ama in haweenta lagu sameeyo waxa loo yaqaano (adoption) oo ah in ilmo qof kale leeyahay adiga uur kaaga lagu beero sidaana aad ku dhasho ilmo aan jismigaaga aheyn. Dhamaan labada xaaladood ee aan kor kaga soo hadalnay waa laba xaaladood oo leh daaweyn buuxda macnaha daaweyn buuxda waxaan ula jeednaa daaweyn rasmi ah oo bi idni llaah xubnaha taranka guud ahaan sidoo dii hore ku soo celineysa iyadoona haweenta aan lagu sameynin wax qalliin ah sidoo kale waxaan u cadeyneynaa dumarka qaba xaalada haan in xaala dahaan yihiin xaalado si fudud loo daaweyn karo oo aanay aheyn kuwo daaweyn tooda culus tahay balse waa xaalado looga bogsoonayo muddo ka yar 2 bilood taasi oo bi idni llaah sabab u noqon doonta in uurkana yimaado si deg deg ah inshaa allaah. Marka meel la isugu geeyo umuurahan ay la kulmaan dumarka ay ku adkaatay uureysiga isla markaana ay heysato dhibaatooyin la xiriira xagga taran ka guud ahaan haddii ay ahaan laheyd dhalmo la'aanta iyo haddii ay ahaan laheyd ba xanuunada markaa dumarka dareemaan xilliyada ay heysato mushkila dahaan ayaa waxa ay noqdeen kuwo dumarka markaa ay kala kulmaan khataro caafimaad iyo mid jinsiyeed intaba. Haddaba maadaama hooyada iyo ilmaha yihiin waxa ugu muhiimsan ee dunida maanta saaran isla markaana annaga soomaali ahaana mowduucaan si gaara inoo taabanayo maadaama dalkeenii muddo dheer dhibaato ka soo taagneyd maadaama dadkeenii uu kala firxaday maadaama dadkeena uu isaga badan yahay dad aqoonta caafimaad ka ku yartahay umuura haasi oo dhan waxa ay dumar keena ku keeneen in barnaamij kaan la xiriira taranka iyo dhibaatooyin kiisa ba naga wax yeeleeyo dumar badan qoysas fara badan iyo xitaa ragg fara badan ileyn barnaamij kaan xagga taranka waa mid aad u wajjiyo badan isla markaana ragg iyo dumarba wada saameeya haba lagu sii kala badnaado ee dhaqaatiirta iyo xarumaha caafimaad ka ayaa si wada jir ah iyagoo isku duuban arrimahan u istaagay alxamdu lillaah mahad dhamaan teed alle ayey u sugnaatay dadaalkii ay soo galeen dhaqaatiirta xarumaha caafimaad ka 12 kii sano ee dhamaaday dad gaaraya ilaa 350,000 oo qof ayaa alle ka siiyay dadaal isugu jira daaweyn waarta oo leh dhinacyo fara badan sida cudurro laga caafimaaday dadaal ubad raadineed iyo mid aqoon kororsi iyo dadaal la xiriira ka wacyi gelinta bulshada meelaha khatarada culus kaga imaan karto. Intii la soo waday dadaal kaasi dhamaan dhaqaatiirta iyo mil kiila yaasha xarumaha caafimaad ka waxa ay u hureen bulshadooda dadaal isugu jira hanti cilmi iyo juhdi lagu bixinayey sidii xal waara loogu heli lahaa mashaaki laad badan oo xagga caafimaad ka bulshada kuwaas oo ay ugu soo horeeyaan cudurro fara badan iyo xaalado fara badan oo markaa xal fiican hore loogu waayay dadaal kaas faraha badan ee juhdiga lagu bixiyay wuxuu maanta dad badan alle ka siiyay caawimaad iyo farxad in badan oo bulshada kamida in maanta danahoodii adduunyo dib ugu laabteen iyadoo hore u ahaa dad jooga quusasho farxaddii nolosha na ka dhamaatay waa alle mahadii dhaqaatiirta iyo maamulka xarumaha caafimaad ka ayaa inshaa allaah idiin xaqiijinaya dadaalkii aad uga barateen iyo ka sii badan mustaqbalka inshaa allaah. Haddaba haddii ay jiraan dhibaatooyin la xiriira guud ahaan ba caafimaad kaaga ama ay jirto dhibaato la xiriirta xagga taran kaaga ama aad isku aragtay mid kamida cudurrada iyo xaaladaha caafimaad darro ee lagu bayaaniyay website yada xarumaha caafimaad ka ama haddii ay jirto xaalad caafimaad darro ama mid jinsiyeed oo uu kaala hadlay dhaqtar kaaga ama ay xaala daasi ama cudur kaasi yahay mid muuqda oo adigaba aad garan karto ama mushkiladaha caafimaad darro iyo haddii ay jiraan ba caqabado caafimaad darro keentay sida dhalmo la aanta ama qofka cudurrada iyo xaaladaha caafimaad darida heysato uu yahay qof kamida ehel kaaga asxaab taada la soo xiriir dhaqaatiirta ka howl gasha website kan dhaqaatiirta ayaa kuu diyaarisay daaweyn rasmi ah oo la hubo wax tarkeeda inshaa allaah dhaqaatiirta waxa ay wax u soo barteen waa in ay ku caawiyaan daaweyn rasmi ah kuu sameeyaan waa in ay xal caafimaad u sameeyaan dhamaan xanuuna daada iyo mashaaki laad ka caafimaad ee ku heysta dhaqaatiirta shaqadooda waa in ay bulshadooda ka qabtaan ka bad baadiyaan cudurka cadowga ah ee markaa ku dheggan intii karaan kooda ah iyagoo la kaashanayo alle subxaanahu watacaa laa iyo aqoonta xagga caafimaad ka ee alle siiyay waa waajib in ay bulsha dooda u shaqeeyaan habeyn iyo maalin ba dhaqaatiirta xarumaha caafimaad ka waxa ay shaqeeyaan 18 saacadood oo xiriirta ah marka laga reebo xilliyada salaadaha mooyee intaasi waxa ku kallifaayo waa iyaga oo u shaqeeya dadka soomaaliyeed ee ku nool 5 ta qaaradood ee dunida haddaba adigoo heli kara dhaqaatiir soomaaliyeed adigoo wax kasta u sheegan karo adigoo kula hadlaayo luuqa daada hooyo adigoo dhaqaatiirta daawooyin ka iyo agab yada kale ee caafimaad ba kugu soo gaarsiinayaan halka aad dunida kaga nooshahay dhaqaatiirta oo markasta kuugu diyaar xarumaha caafimaad ka adigoo xilli kasta la soo xiriiri kara dhaqaatiirta iyo maamulka xarumaha caafimaad ka oo kuu suura geliyay dhamaan hababka is gaar siineed ee maanta dunida laga isticmaalo hadii aad ku seexato xanuun haddii aad faaiido laga yaabee in alle kuu sahlo aad ku weyso haddii fikir iyo walaac aad meel la joogto haddii naftaada iyo noloshaada aad gaarsiiso heer quusasho bal ka warrama maxaa umuur taas lagu tilmaami karaa? jawaabta inshaa allaah waxaan u deyneynaa bulshada soomaaliyeed. inshaa allaah dhamaan bulshada soomaaliyeed meel kasto oo ay joogaan xarumaha caafimaad ka iyo dhaqaatiirtooda ba waxa ay diyaar idiin la yihiin daaweyn rasmi oo la hubo daawooyin rasmi ah aqoon ta caafimaad ka talo iyo tusaaleyn caawimaad inshaa allaah la soo xiriir dhaqaatiirta website yada caafimaad ka si aad u hesho xal caafimaad oo waara bi idni llaah mahad sanidiin.

MA OGTAHAY IN CUDURKA SONKOROWGA LOO HELAY DAAWEYN RASMI AH

Sonkorowgu waa cudur uu san jirku si haboon cuntada ugu isticmaali karin quwad ahaan macnaha haddii aad qabto cudurka sonkorowga cuntada aad cunto jirkaaga uma suurta galeyso in si haboon uu uga sameysto awood iyo tamar. Awooda iyo tamarta aad bey muhiim ugu tahay nolosha qofka haddii uu qofka waayo quwad ama tamar qofka waa uu dhimanayaa. Unug yada tirada badan ee
 jirka ku jira waxay u baahan yihiin
 shidaal ay ku noolaadaan oo ku koraan. Jirku wuxuu u jejebiyaa cuntada aad
 cunto inta badan nooc quwad ah oo loo 
yaqaan sonkor (glucose). Glukoos waa
 eray kale oo loo yaqaan sonkorta. Insuliin 
waa hormoon ku caawiya sonkorta inuu
 ka wado dhiigga oo geeyo unugyada jirka.
 Insuliin ka jirka waxaa sameeya beeryarta
 (Pancreas). Ma jirto qof noolaan karta Insuliin la’aan. waxaa jirta dhowr nooc oo sonkorowgu u saameeyo dadka taasi oo ku xiran hormoon ka insuliin ee beeryarto soo saarto waxaana ka mida ah. 1: Beeryarta oo aan samaynin hormoon ka insuliin markaa qofka waxa uu lahaana yaa (Nooca 1 aad ee sonkorowga)
. 2: Beeryarta oo aan samaynin hormoon insuliin oo ku filan jirka, 
ama jirka oo aan isticmaali karin insuliin kii 
ay sameysay beeryarta markaa qofka waxa uu lahaana yaa (Nooca 2
aad ee sonkorowga). Sidee Buu qofka u Dareemi Doonaa 
Sonkorowga? Qof kasta si gooni ah ayuu u dareemaa 
sonkorowga oo dadku waa ku kala duwan yihiin calaamadaha. Qaar ka mid ah
 calaamadaha digniinta ee sonkorowgu
waa: 1: Bogsasho soo daahda (tartiib)
. 2:Awood darro (awood la’aan ama hammiga jinsiga oo hoos u dhaca dareen la’aan) 2: Fursad miisaan (kordhid ama lumid)
 3: Aragti caad leh
 4: Kaadi tiro badan 5: Oon
 6: Noog xad dhaaf ah ama daal fara badan. 7: Hurgun ama caabuq jirka ku dhaca iyo cun cun. 
dadka qaarkood ma oga in ay sonkorow
 qabaan waayo ma qabaan calaamadaha 
digniinta. Sonkorowgu dhakhso ayuu u soo baxaa, isagoon digniin lahayn. Marar 
qaarkood si tartiib ah ayuu u soo baxaa, dhawr
bilood gudahood. Sidoo kale waxaa jiraan noocyo kale oo sonkorow ah waxaana kamida sonkorowga uurka oo ku dhaca dumarka qaarkood xilliga ay uurka leeyihiin noocan dambe ee sonkorowga waxa uu u badan yahay in uu iska tago marka haweentu dhasho kadib balse aad bey suura gal u tahay in sonkorowga xilliga uurka uu sii jiro isagoona markaa noqon kara nooca 2aad ee sonkorowga. cudurka sonkorowga ayaa isagu noqday mid waayadan dambe aad ugu soo bata bulsho weynta soomaaliyeed dhexdooda taasi oo sababtay in dad badan oo soomaali ah aad na u qiimo badan in cudur kaan uu sabab u noqday dhima shadooda qaar kale oo badana uu ka dhigay howl gab kuwo badana uuba naafeeyay. Haddaba dhaqaatiirta ka howl gasha xarumaha caafimaad ka iyo website yadooda ayaa markii xaqiiqda loo fiiriyo aad iyo aad isugu howlay maal iyo juhdi aad u fara badanna ku bixiyay bal sidii ay dadkooda soomaaliyeed marka hore ugu sharxi laahaayeen waxa uu yahay cudurka sonkorowga halka uu kaga dhaco jirka banii aadamka dhibaatada uu dareemayo qofka qaba cudurkaan noocyada uu u kala baxo ( eeg page ka cudurka sonkorowga ) Sidoo kale dhaqaatiirta xarumaha caafimaadka intaa uga ma harin ee mar labaad iyo sedexaad ba waxa juhdi aad u weyn iyo hanti aad u fara badan ba ku bixiyeen sidii dadka soomaaliyeed ee la il daran cudurkaan loogu heli lahaa xal daaweyn oo rasmi isla markaana bi idni llaah qofka qaba cudurkaan si rasmi ah uga bogsoonayo balse waxaa nasiib darro aad u weyn noqotay in bulshada soomaaliyeed lagu program miyay in cudurkaan sonkorowga uu san laheyn wax daawo ah oo looga bogsoonayo taasi ayaa ugu dambeynta waxa ay sababtay in dadkeenii soomaaliyeed ee asal iyo farac ba muslimiin u soo ahaa in lagu mudo jirkooda hormoono iyo dheecaano laga soo qaaday doonfaar ( khinziir ) Subxaana llaah. haddaba waxaan ugu bishaareyneynaa dhamaan ummada soomaaliyeed meel kasto oo ay joogaan ba in dhaqaatiirta iyo xarumaha caafimaad ka alle ku guuleeyay daawooyin laga diyaariyay dhirta dabiiciga isla markaana muddo 14 beri ah jirka qofka ka saareysa cudurka sonkorowga bi idni llaahi al kariim. Marka adigoo heli kara daaweyn rasmi ah daawooyin xalaal dabiici aanan laheyn wax dhibaata ah oo haba yaraatee ay keenayaan adigoo heli dhaqaatiir soomaaliyeed oo aad af kaaga hooyo kula hadasho dhib kasta oo aad qabtana u sheegan kara adigoo heli kara allena ku siiyay hanti aad isku daaweyso adigoo heli kara daaweyn rasmi ah oo ku eg kaliya 2 bilood maxaa keenaya in laguugu mudo wax yaabo xaaraan ah maxaa keenaya in aad xanuun ku joogto maxaa keenaya in aad ahaato qof howl gab ah waa run alle ayaa keena jirrooyin ka iyo caafimaad ka intaba si uu u imtixaano addoomadiisa haddana dhinaca kale alle waa xakiim cilmigiisu badan yahay oo wuxuu inoo soo dajiyay daawooyin aan nafteena ku caawinno oo uu ugu horreeyo. 1: quraan ka kariim ka ah waa daawo waa lagu caafimaadayaa quraankii waa qowlkii alle inuu caafimaad hanuun iyo naxariis u yahay dadka rumeysan alle ayaa quraanka noogu sheegay markaa quraanka ha ugu horeeyo wax yaabaha aan nafteena ku daaweyneyno inshaa allaah ileyn waa daawo dhameystiran oo alle na siiyay alle ayaa mahad dhamaan teed u sugnaatay. 2: alle wuxuu na siiyay oo dhulka innooga soo saaray daawooyin fara badan oo ay dhirta dabiiciga ka mid tahay kuwaas oo laga helayo daaweynta cudurrada oo dhan ciddii alle baray un baana garan karta. Sidaa aawgeed dhamaan dhaqaatiirta xarumaha caafimaad ka waxa ay diyaar u yihiin in ay dadkooda caawiyaan habeen iyo maalin ba iyagoo diyaar u la ah in ay dadkooda uga faaiideeyaan aqoon tooda caafimaad ka sidoo kale in markasta dadkooda u sameeyaan daaweyn rasmi ah daawooyin la hubo wax tar kooda talo iyo tusaaleyn caawimaad dhamaan waxa intaas iyo ka badan ba waxaa diyaar idiin la ah dhaqaatiirta xarumaha caafimaadka iyo maamul kooda oo isku duuban. Haddaba walaal haddii dhaqaatiirta iyo maamul kooda u istaageen sidii ay u caawini lahaayeen dadkooda haddii ay dhaqaatiirta iyo maamul kaba ku bixiyeen juhdi isugu jiro naf iyo maal sidii dadka soomaaliyeed looga fujjin lahaa cudurrada xanuun ka iyo argagaxa naftooda geliyay haddii dhaqaatiirta iyo maamulka xarumaha caafimaad ka habeen iyo maalinba ay ku howlan yihiin sidii dadka soomaaliyeed looga samata bixin lahaa dhibaatooyin ka caafimaad darro ee dadkeena ku habsatay soo nasiib darro weyn ma aha in naftaada iyo ehel kaaga ba aad ku eegato cudur markaa halis ku ah nolosha banii aadamka? Haddaba haddii aad xanuun saneyso ama uu jiro cudur markaa ku haya isla markaana aad kala kulantay dhibaatooyin caafimaad darro ama xanuun ka iyo cudurka uu kaa hor istaagay in aad si xayyi ah u noolaato ama haddii xanuun kaaga cudurka ku hayaa uu yahay wax yeelooyin badan kuu geystay isla markaana xubno badan oo jirkaaga saameyn ku yeeshay ama uu kaa hor istaagay taranka iyo awooda jireed ee qofnimo isla markaana aadan weli xanuun kaaga u helin xal caafimaad oo rasmi ah iyo daaweyn soo afjarta dhibaatooyin ka xanuun ama cudur ee aad dareemeyso ama xanuun ka iyo cudurka uu hayyo qof kamida ehel kaaga ama asxaab taada la soo xiriir dhaqaatiirta ka howl gasha website kan dhaqaatiirta ayaa kuu diyaarisay daaweyn rasmi ah inshaa allaah la soo xiriir dhaqaatiirta si aad u hesho daawo rasmi ah talo iyo tusaaleyn caawimaad inshaa allaah mahad sanidiin.

MUHIIMAD INTEE LA EG AYEY INOO LEEYIHIIN CABITAAN KA BIYAHA BADAN

Biyuhu waxay ka kooban yihiin boqolkiiba 50 ilaa 70 miisaanka jirka qofka qaan gaarka ah. Haddii aanu qofku cabin biyo waxaa soo koobnaaneysa waqtiga uu noolaan karo. Biyuhu waxay gacan ka geystaan kobaca jirka. Waxay sidoo kale gacan ka geystaan hababka wasakhda looga saaro jirka, xaddiga kuleyka ee jirka . Biyuhu marka ay jirka ka baxaan, oo ay raacaan kaadida, saxarada iyo dhididka, waxaa qasab noqonaysa in biya haasi dib loo cusbooneysiiyo, qofka waxa uu markaas u baahanayaa in uu cabo sharaab, sida biyaha, shaaha iyo cabitaannada noocyada kala gedisan ah. Halkee buu jirku biyaha ka helaa? Jirku waxaa uu biyaha ka helaa saddex ilood: 1: waa cabitaan ka caadiga ah sida biyaha iyo cabitaannada kale ( shaaha, qaxwada iyo wixii la mid ah) 2: Waxaa kale oo uu jirka ka helaa biyaha cunnada caadiga ah ee la cuno siiba qudaarta ( xitaa cunnada sida rootiga waxay leedahay qeyb yar oo dareere ah). Inta badan dadka caafimaadka qaba ee qaan gaarka ah inta u dhaxeysa liitar iyo bar ilaa saddex liitar oo biyo ah ayey u baahan yihiin maalintii ba marka waa in qofku hiig sadaa inuu cabo ugu yaraan 8 galaas oo biyo ah maalin kasta. Intaas waxaa u dheer qofku in sidoo kale uu cabo cabitaannada kale sida shaaha iyo sharaabka kale ee la sameeyo. Dhibaatooyin ka caafimaad darro ee ka dhalan karta biyaha cabis tooda oo qofka uu ka gaabiyo aad iyo aad ayey u badan yihiin waxaana kamida. 1: tabar darro guud oo qofka ku timaado guud ahaan jirkiisa. 2: qofka oo ay la soo daristo dhibaato xagga dhaq dhaqaaqa caloosha qofka oo anan helin musqul. 3: qofka oo ay ku dhacaan cudurro kala dudwan oo ay ugu soo horeeyaan cudurrada ku dhaca kilyaha iyo kaadi mareen ka. Sidoo kale biyaha oo aanan si fiican loo qaadan isla markaana dadkeena soomaaliyeed aysan u fahmin in biyuhu yihiin muhiimada koowaad ee nolosha qofka banii aadam ka isla markaana aysan jirin wax yaabo kale ee qofka u buuxin kara kaalin tooda halista caafimaad darro ee ku imaan karta qofka waa 100% marka waxaa haboon in dad keena soomaaliyeed marka hore ay fahmaan muhiimada ay leedahay cabista biyaha si markaa qofka uu awood ugu yeesho inuu hagaajiyo guud ahaan caafimaad kiisa inta uu nool yahay ugu noolaado nolol xayyi ah oo caafimaad leh in badanna guul looga gaaro daaweynta cudurrdo badan ee dadkeena daashaday. Waxaan ka soo hadal nay noocyo badan oo biyo ah isla markaana qofka u noqonayo sharaab sida. 1: biyaha caadiga ah. 2: juice yada kala duduwan. 3: shaaha 4: qaxwada oo iskeeda ah iyada cudur meel fadhiya. 5: quddrada la cuno. 6: maraqa 7: cuntada qeybo kamida dhamaan Kuwani waa meelaha uu qofka ka helayo biyo uu jirkiisa u isticmaalo nidaamka qashin saarka jirkiisa ha noqdaan kuwo markaa ku filan ama kuwo markaa ku yar balse waxaan kor ku soo xusnay in ay aad u muhiim tahay in qofka uu cabo 8 galaas oo biyo ah maalin kii ugu yaraan haddii markaa aysan jirin dhibaato caafimaad oo u diideysa arrinta aad ka muhiim ka u ah ayaa waxa ay tahay biyaha qofka inuu cabo la doonayo waa kuwee waa noocee? Jawaabta ayaa ah biyaha qofka la doonayo in uu cabo waa biyaha cad ee nadiifka ah isla markaana la sifeeyay (purified drinking water) Sidoo kale waxaa iyaguna aad u wanaagsan oo la cabi karaa biyaha caadiga ah oo la kar kariyay ujeedada ayaa waxa ay tahay in aan dadkeena u sifeyno in biyaha ugu fiican xagga caafimaad ku yihiin biyaha caadiga ah ee nadiif ka ah qofka waa uu cabi karaa juice yada shaaha maraqa khudrada na wuu cuni karaa laakiin dhamaan kuwaasi ma aha kuwo ku filan baahidaada caafimaad ee biyaha. haddaba si aad u hesho caafimaad si aad uga hortagto cudurro badan si aad uga bogsooto xanuuno iyo cudurro badan si aad u hesho awood dheeraad ah jirkaagana u noqdo mid xoogan waa inaad imika ba ku dhaqaaq daan adiga iyo ehel kaagaba isticmaal ka biyo nadiif oo badan tallaabadan waxa ay naga caawineysaa dhamaan inaan helno xal caafimaad ee bulsho kaas oo noqonaya mustaqbal ka mid dhaxal gal ka ah inshaa allaah. ALLE WUXUU KU YIRI QUR'AAN KA KARIIM KA AH. WAXAAN KA YEELNAY BIYAHA NOLOSHA WAX KASTA sadaqa llaahu al cadiim. Hadda haddii aad tahay qof xanuun san xanuun kaagana uu yahay mid aad ku dhibtootay isla markaana aadan wali u helin xal caafimaad oo rasmi in badana aad tagtay goobo caafimaad in badana aad daawooyin qaadaneysay walina xal rasmi ah na aadan weli ka helin ama uu xanuun san yahay qof kamida ehel kaaga asxaab taada la soo xiriir dhaqaatiirta ka howl gasha website kan dhaqaatiirta ayaa kuu diyaari say daaweyn rasmi ah inshaa allaah hadda ba adigoo heli kara dhaqaatiir soomaali ah isla markaana aqoon durugsan u leh dhamaan cudurrada guud cudurrada Ku dhaaca baadin ka sidoo kale dhaqaatiir aqoon durugsan u leh cilmiga cunnada iyo daawooyin ka dadaal iyo hanti xoog leh na geliyay sidii ay dadkooda uga dul qaadi lahaayeen caafimaad darrada ku baahday bulshada meel kasto oo ay joogto maxaa keenaya in aad raali naftaada uga noqoto in aad xanuun ku seexeto in aad heysato cudur laga yaabo fadliga alle in maalmo yar looga caafimaado maxaa keenaya in aad weyso caawimaad adigoo dhaqaatiirta habeen iyo maalin u taagan yihiin in ay ku caawiyaan adiga iyo ehel kaaga. Haddaba la soo xiriir dhaqaatiirta si aad u hesho daaweyn rasmi ah talo iyo tusaaleyn caawimaad inshaa allaah mahad sanidiin.